Profanum – co to takiego?

Profanum, to pojęcie które wzbudza wiele kontrowersji i często jest źródłem nieporozumień.

Czym tak naprawdę jest profanum? Czy jest to wyłącznie to, co postrzegane jest jako przeciwieństwo sacrum czy też ma ono głębsze znaczenie? W niniejszym artykule przyjrzymy się temu zagadnieniu bliżej, starając się rozwikłać tajemnicę tego terminu.

Definicja

Profanum pochodzi z języka łacińskiego i oznacza to, co jest poza sacrum, czyli tym, co uznawane jest za święte. Termin ten odnosi się do sfery ziemskiej, codziennego życia, rzeczy materialnych i wszystkiego, co nie jest związane bezpośrednio z religią czy duchowością. W tym kontekście, profanum jest przeciwieństwem sacrum, które obejmuje obszary duchowe, sakralne i święte.

Profanum a sacrum

Profanum i sacrum to dwa kluczowe pojęcia w antropologii religii oraz filozofii. Sacrum to obszar poświęcony, święty, związany z religią i kultem. To sfery, które są oddzielone od codziennego życia, które mają swoje święte znaczenie i wymagają szacunku oraz podporządkowania się określonym regułom i zasadom. Z kolei profanum obejmuje wszystko to, co jest poza obszarem sacrum, czyli świat codzienny, materialny, przyziemny.
Jednak granica między profanum a sacrum bywa często rozmyta. Istnieją obszary, które mogą być postrzegane zarówno jako święte, jak i zwyczajne. Na przykład, świątynie religijne są miejscami świętymi (sacrum), ale również mogą być postrzegane jako część codziennego krajobrazu (profanum) dla osób, które mieszkają w ich sąsiedztwie. Podobnie, pewne czynności codzienne mogą być wykonywane zarówno w kontekście religijnym, jak i profanum. Na przykład, spożywanie posiłku może być zarówno codzienną czynnością (profanum), jak i rytuałem religijnym (sacrum), jeśli odbywa się w kontekście ceremonialnym lub świątecznym.

Profanum w kulturze

Pojęcie profanum znajduje także swoje odzwierciedlenie w kulturze i sztuce. W wielu dziełach literackich, filmowych czy muzycznych można dostrzec motywy profanum, które kontrastują z motywami sacrum. Często są to opowieści o zwykłych ludzkich doświadczeniach, życiowych trudnościach czy chwilach radości, które są odarte z mistycyzmu i duchowości.
Jednak profanum w kulturze nie oznacza jedynie czegoś pozbawionego wartości czy głębi. Wręcz przeciwnie, wiele dzieł artystycznych ukazuje piękno i znaczenie codzienności, ludzkich relacji oraz ludzkich doświadczeń. Przykłady takich dzieł można odnaleźć w literaturze realistycznej, filmach obyczajowych czy w muzyce, która opowiada o życiu zwykłych ludzi.
Profanum to pojęcie, które obejmuje obszar codzienności, materialności i wszystkiego, co jest poza sfery sacrum. Choć często jest postrzegane jako przeciwieństwo sacrum, to jednak nie należy traktować go jedynie jako coś pozbawionego wartości czy znaczenia. W kulturze i sztuce profanum często znajduje swoje odzwierciedlenie jako miejsce, gdzie ukryta jest głębia ludzkiego doświadczenia i piękno codzienności. Zrozumienie tej dualności może pomóc nam lepiej zrozumieć świat, w którym żyjemy, oraz nasze własne miejsce w nim.