Kortykosteroidy: co to są i jak działają?

Kortykosteroidy są szeroko stosowanymi lekami, które wywierają silne działanie przeciwzapalne, immunosupresyjne oraz antyalergiczne.

Są one związane z hormonami kortyzolu, które naturalnie wytwarzane są przez nadnercza. Kortykosteroidy syntetyczne, stosowane w medycynie, mogą być przepisywane zarówno w postaci doustnej, wziewnej, jak i na skórę w postaci maści czy kremów.

Jak działają?

Kortykosteroidy działają na poziomie komórkowym, gdzie wiążą się z receptorami cytoplazmatycznymi, tworząc kompleksy, które przenikają do jądra komórkowego. W jądrze wpływają na ekspresję genów, hamując produkcję mediatorów zapalnych, takich jak cytokiny czy prostaglandyny. Działanie przeciwzapalne kortykosteroidów polega także na zmniejszeniu przepuszczalności naczyń krwionośnych i limfatycznych oraz na hamowaniu migracji leukocytów do obszarów zapalnych.

Zastosowania

Kortykosteroidy znajdują zastosowanie w leczeniu różnorodnych schorzeń, w tym:

Chorób autoimmunologicznych, takich jak reumatoidalne zapalenie stawów czy toczeń rumieniowaty układowy.
Chorób alergicznych, w tym astmy, atopowego zapalenia skóry oraz alergicznych zapaleń błon śluzowych.

Stanów zapalnych skóry, w tym łuszczycy, egzemy czy zapalenia skóry kontaktowego.

Chorób przewlekłych układu oddechowego, takich jak przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP).

Ryzyko i skutki uboczne

Mimo szerokiego zastosowania, kortykosteroidy mogą wywoływać szereg skutków ubocznych, zwłaszcza przy długotrwałym stosowaniu lub przy wysokich dawkach. Należą do nich:

Osteoporoza i zwiększone ryzyko złamań kości.

Nadciśnienie tętnicze i zaburzenia metaboliczne, takie jak cukrzyca.

Zaburzenia snu, depresja oraz inne zaburzenia psychiczne.

Zaburzenia układu pokarmowego, w tym wrzody żołądka i jelit.
Zatrzymanie płynów i obrzęki.

Zaburzenia wzrostu u dzieci.

Podatność na infekcje związane z osłabieniem układu odpornościowego.

Kortykosteroidy są skutecznymi lekami przeciwzapalnymi, które znajdują zastosowanie w leczeniu wielu różnych schorzeń. Jednakże ich stosowanie wymaga ostrożności ze względu na potencjalne skutki uboczne, zwłaszcza przy długotrwałym i wysokim dawkowaniu. Dlatego też zaleca się stosowanie ich pod ścisłą kontrolą lekarza oraz regularne monitorowanie pacjenta w trakcie terapii.