Hipercholesterolemia – co to jest?

Definicja i podstawowe informacje

Hipercholesterolemia to stan charakteryzujący się podwyższonym poziomem cholesterolu we krwi.

Cholesterol to lipid, który odgrywa kluczową rolę w organizmie, będąc składnikiem błon komórkowych i prekursorem hormonów steroidowych oraz witaminy D. Jednak nadmiar cholesterolu, zwłaszcza w postaci lipoprotein o niskiej gęstości (LDL), może prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych, w tym chorób sercowo-naczyniowych.

Rodzaje cholesterolu

W organizmie ludzkim cholesterol występuje w kilku formach:

Lipoproteiny o niskiej gęstości (LDL) – często nazywane „złym” cholesterolem, ponieważ ich nadmiar może prowadzić do odkładania się cholesterolu w ścianach tętnic, co z kolei może powodować miażdżycę.
Lipoproteiny o wysokiej gęstości (HDL) – znane jako „dobry” cholesterol, ponieważ pomagają usuwać nadmiar cholesterolu z krwi i transportują go do wątroby, gdzie jest przekształcany i usuwany z organizmu.
Lipoproteiny o bardzo niskiej gęstości (VLDL) – zawierają głównie trójglicerydy, które są kolejnym rodzajem tłuszczu obecnym we krwi.

Cholesterol całkowity – suma cholesterolu LDL, HDL oraz VLDL.

Przyczyny hipercholesterolemii

Hipercholesterolemia może mieć różne przyczyny, zarówno genetyczne, jak i związane ze stylem życia.
Genetyka: Rodzinna hipercholesterolemia jest dziedziczną formą tego stanu, spowodowaną mutacjami w genach odpowiedzialnych za metabolizm cholesterolu. Osoby z rodzinną hipercholesterolemią mają bardzo wysoki poziom LDL już od urodzenia i są bardziej narażone na wczesny rozwój chorób sercowo-naczyniowych.
Dieta: Spożywanie dużej ilości tłuszczów nasyconych i trans tłuszczów, obecnych w przetworzonej żywności, mięsie oraz nabiale, może zwiększać poziom LDL.
Styl życia: Brak aktywności fizycznej, palenie tytoniu oraz nadmierne spożycie alkoholu również przyczyniają się do wzrostu poziomu cholesterolu.
Choroby: Niektóre schorzenia, takie jak cukrzyca, niedoczynność tarczycy oraz choroby nerek, mogą wpływać na poziom cholesterolu we krwi.

Diagnostyka i leczenie

Diagnostyka hipercholesterolemii opiera się głównie na badaniach krwi. Regularne monitorowanie poziomu cholesterolu jest kluczowe, szczególnie u osób z czynnikami ryzyka. Standardowe badanie lipidogramu mierzy poziom cholesterolu całkowitego, LDL, HDL oraz trójglicerydów.

Leczenie hipercholesterolemii zazwyczaj obejmuje zmiany w stylu życia oraz farmakoterapię.

Zmiany w diecie: Zalecane jest ograniczenie spożycia tłuszczów nasyconych i trans, zwiększenie spożycia błonnika oraz włączenie do diety zdrowych tłuszczów, takich jak te obecne w oliwie z oliwek, orzechach i rybach.
Aktywność fizyczna: Regularne ćwiczenia fizyczne pomagają zwiększać poziom HDL i obniżać poziom LDL oraz trójglicerydów.
Farmakoterapia: Statyny są najczęściej przepisywanymi lekami na obniżenie poziomu cholesterolu. Inne leki, takie jak inhibitory PCSK9, żywice wiążące kwasy żółciowe czy fibraty, mogą być również stosowane w zależności od indywidualnych potrzeb pacjenta.

Powikłania nieleczonej hipercholesterolemii

Nieleczona hipercholesterolemia może prowadzić do wielu poważnych powikłań zdrowotnych:

Miażdżyca: Nadmiar LDL prowadzi do tworzenia się blaszki miażdżycowej w tętnicach, co może powodować ich zwężenie i ograniczenie przepływu krwi.
Choroba wieńcowa: Zwężone tętnice wieńcowe mogą prowadzić do niedokrwienia mięśnia sercowego, co objawia się bólem w klatce piersiowej (dusznica bolesna) i zwiększa ryzyko zawału serca.
Udar mózgu: Odkładanie się cholesterolu w tętnicach mózgowych może prowadzić do udaru niedokrwiennego.
Niewydolność serca: Długotrwałe obciążenie serca spowodowane utrudnionym przepływem krwi może prowadzić do jego niewydolności.

Profilaktyka hipercholesterolemii

Aby zapobiegać hipercholesterolemii, ważne jest prowadzenie zdrowego stylu życia. Regularne badania kontrolne, zdrowa dieta bogata w błonnik, unikanie tłuszczów nasyconych i trans, regularna aktywność fizyczna, utrzymanie prawidłowej masy ciała oraz unikanie używek to podstawowe kroki, które mogą pomóc w utrzymaniu prawidłowego poziomu cholesterolu.
Hipercholesterolemia jest poważnym stanem, który może prowadzić do licznych chorób sercowo-naczyniowych, jeśli nie zostanie odpowiednio zdiagnozowany i leczony. Kluczową rolę odgrywają zarówno czynniki genetyczne, jak i związane ze stylem życia. Dlatego tak ważne jest regularne monitorowanie poziomu cholesterolu i wprowadzanie zdrowych nawyków życiowych, które mogą znacznie zmniejszyć ryzyko związane z podwyższonym poziomem cholesterolu.