Gaslighting: manipulacja psychologiczna na co dzień

Gaslighting to coraz powszechniejszy termin w dziedzinie psychologii i relacji interpersonalnych.

Po raz pierwszy użyto go w kontekście manipulacji emocjonalnej w znaczeniu szerszym niż klasyczne, patologiczne kłamstwo. W artykule tym zgłębimy istotę gaslightingu, jego mechanizmy i konsekwencje dla ofiar.

Definicja

Gaslighting to forma manipulacji psychologicznej, w której sprawca celowo wprowadza ofiarę w stan niepewności co do własnej percepcji, pamięci czy zdrowego rozsądku. Nazwa pochodzi od sztuki teatralnej “Gas Light” oraz filmów o tej samej tematyce, w których mężczyzna manipuluje oświetleniem, co prowadzi do kwestionowania zdrowego rozsądku kobiety.

Mechanizmy gaslightingu

Gaslighting operuje na kilku poziomach. Najpierw sprawca stosuje subtelne manipulacje, negując lub zniekształcając rzeczywistość. Następnie stopniowo wzmacnia te manipulacje, powodując stopniowe podważanie zaufania ofiary do własnych doświadczeń. Na końcu sprawca dominuje nad ofiarą, kontrolując jej myśli i działania.

Przykłady gaslightingu

Przykłady gaslightingu mogą przybierać różne formy, zarówno w sferze prywatnej, jak i zawodowej. Może to być ciągłe zaprzeczanie faktom, wmawianie ofierze, że jej pamięć jest zawodna, izolowanie jej od źródeł informacji czy nawet udawanie, że zmartwienia ofiary są irracjonalne.

Konsekwencje dla ofiar

Gaslighting ma poważne konsekwencje dla psychicznego zdrowia ofiar. Ciągłe kwestionowanie własnej percepcji i doświadczeń może prowadzić do utraty poczucia rzeczywistości, depresji, lęku czy nawet PTSD. Ofiary gaslightingu często czują się osamotnione i bezradne, ponieważ trudno jest im zidentyfikować manipulacje, w które są zaangażowane.

Jak radzić sobie z gaslightingiem

Jednym z pierwszych kroków w radzeniu sobie z gaslightingiem jest świadomość jego istnienia. Ofiary powinny zaufać swoim uczuciom i doświadczeniom, szukać wsparcia w bliskich, terapii czy grupach wsparcia. Ważne jest również ustalenie granic i odmawianie manipulacyjnym zachowaniom ze strony sprawcy.
Gaslighting to podstępna forma manipulacji psychologicznej, która może mieć poważne konsekwencje dla ofiar. Jest to narzędzie kontroli i dominacji, które sprawca wykorzystuje do osiągnięcia własnych celów kosztem zdrowia psychicznego drugiej osoby. Świadomość istnienia gaslightingu oraz działania na rzecz jego zwalczania są kluczowe dla zapewnienia bezpieczeństwa emocjonalnego i psychicznego w relacjach interpersonalnych.